Kiwe ҫey
Naa JXU’ PIYAYAT WALA” ҫxhabwaluta te we’sxa’ 1867 te ne’ nxiafxte takh eҫ ikasa 66te ne’ fxi’nxji ũsu txãa pa’ka piyayat wala naw ikajxa’ ãjasa txhĩҫxa Was ҫxab wala ’ kapiya’nxhijũ juy yujna naa ҫxhab wala jxukaysajĩ neenxukan.
Yuwe papejxnxite thegçxa wala yu ũsyutçxa fxi’ҫxha ki’pneta txa ley 1210 de 1993 te we’sx txãa ne’ naa “JXU’ PIYAYAT WALA” maw ikjwẽҫxava kajaҫxana maw kapiyajwẽcxava txãa nxa’jina vite papeywã vitnxi txãtx jxuka yahtxҫxa ne ũpx.
Txãa peetx txtey nxuwã ji’pha fxinxz txãa ew ҫxhaҫxhan kãhnxa txhĩҫxa jxukasa jĩ maw kapiya’jwatheva vite kĩh kapiya’jwa ãkhekxthaw txaju naa piyayatwala yase’s yaҫte kutxi’n u’jxa txhĩҫxa was ҫxab wala ikasawe’sxme nxu’txpẽjxna u’jwe “JXU’ PIYAYAT WALATE” ew piyaakan nasatx papejxҫxa khĩçxata piyawẽje na’ txãa programatx ãkna u’the nxuna.
Txãa seena walasana aҫa txtey nxuwãjas peҫxkanume kajiyu’çxa taw Piyayat wala ku’ta, ji’pha Was ҫxab walate yãk: Amazonia, Caribe, Bogotá, Manizales, Medellín, Orinoquia, Palmira, Tumaco we’sx.
“JXU’ PIYAYAT WALA” naw vitunthkhaw sunxi jipha:
- Ja’da ҫxa puypu’ҫxna teeҫxsa naw ҫxa naa jxu’ piyayatwalate seena piyawa’ ji’phthaw txhĩҫxa ayte ũus yuthnxis ĩtxi kafxi’zen kapiya’jwasathaw was, nas nasa, puy puçx wa’sa jiphthaw na kiwete
- Kwe’sxa’ naa piyayatwalate naa kiwe pelasu seena pu’ҫxhiji’phthaw wẽt wẽt nasa pwe’sx naw fi’zekan, txãw kwe’sx kiwete kapiya’jwa jiphthaw.
- Peetx yuwe’s ũus dxiju thegҫxathaw we’we txhĩҫxa piyasatx phwete papejxҫxa jiyuya piyakan vxite txãa ҫaam pẽpesu kĩhҫxava piyaya evunxa vite kuse yak pẽpe yak naa kiwetw kĩhҫxah ũsna nava txãtx jxuka papejxҫxa kapya’jwa jipthaw
- Nasa seena wala jiisa ew piyanxisa kih yuwetx va phkhaksa ẽeka e’s kih yuhna nava txãtx jxuka papeyjxa kapiya’janthkhaw vite’ naa kiwete seena vxu pa’kasa kihmeva ji’phnethkhaw aҫa txãatx ew ipejxa piyatxna
- Nasa peetx u’jussa nasa peetx dxikhtheju ũus yaatxsa wetwet fxi’zenxitxi’s vite nasa maw fxi’zewa’theva txaatx kajiyu’ҫxa yaҫte kutxi’wa’sathaw
- Piyasa we’sx maw kapiya’jwatheva txãa mjinxitx vite txãa ekah jxu’ khajiyunxjitx yaҫte kutxi’n u’je ji’phthaw
- Naa ҫxabwalauta yuwe theysatxi’s ew ũus yuthҫxa pheew’ju jiphutxna txãwesx ҫxaa yuwetx maw ku’lejwatheva txãwe’sx thegu ji’phunxa
- Naa ҫxab wala utas ãt pu’çxwa’sathaw txhĩҫxa txãwey nxu’txpehywãsathaw maw mjiwãtheva txãa científico txhĩҫx tecnológico, cultural y artísticote vite autonomía académica txhĩҫx investigativate
- Kih piyanxi selpisa pa’javana txãa vite papeywa aҫa jxukaysaji kajiyuntkhaw
- Maa piyaya u’kawa’sa ũsvatxna aҫa txãtx wejx kҫxhaҫxhajanthkhaw piyaya u’kakan txãa vite piyayatwala yak puywewҫxa
- Piyasa phkhakheya yaatxkan ũusjuy fxitxwa’ nxuna txãwa seena piyaya u’kawẽjenxa piyayatwalate (Universidad)